ابطال وصیت

برای ابطال وصیت باید بدانیم وصیت چیست و همینطور باید بدانیم چند نوع وصیت وجود دارد.
هر فرد تا زمانی که در قید حیات می باشد و زندگی می‌کند این امکان را دارد تا در اموال و دارایی‌های خود تصرف کند. وی ممکن است در طول حیات، خواسته‌ها و اهدافی داشته باشد و به آنها دست نیافته باشد. از همین روی در مباحث حقوقی عملی پیش‌بینی شده است که به موجب آن یک فرد بتواند امور مالی و غیرمالی خود را قبل از فوتش برای بعد از فوت خود سازماندهی نماید که به این عمل وصیت می گویند.

انواع وصیت

وصیت به دو نوع وصیت تملیکی و وصیت عهدی تقسیم می شود.

وصیت تملیکی

وصیت تملیکی به این معناست که کسی عین یا منفعتی از مال خود را برای زمان بعد از مرگش به دیگری به صورت رایگان تملیک کند. در واقع این وصیت به فرد کمک می کند که تکلیف اموال خود را برای بعد از مرگ معین کند. برای مثال، آنها را برای ساخت مسجد، مدرسه یا خیریه اختصاص دهد. در این وصیت به شخصی که وصیت می کند موصی و شخصی که وصیت به نفع او انجام شده موصی له و به مورد وصیت موصی به گفته می‌شود.
در وصیت تملیکی برای اینکه مورد وصیت به تملیک موصی له در بیاید شرط قبول لازم است. یعنی موصی له باید وصیتی را که به نفع او شده است قبول کند. برای مثال اگر موصی خانه‌اش را به نفع فرزندش وصیت کرده است، فرزند باید وصیت را قبول کند تا خانه به تملک او در بیاید.
لازم به ذکر است که قبول موصی له نیز باید پس از فوت موصی ملاک عمل قرار گیرد. زیرا قبل از فوت حتی اگر وصیت را قبول کند ممکن است که وصیت کننده از وصیت خود رجوع کند. پس ملاک ما برای تحقق وصیت قبول موصی له پس از فوت موصی می باشد.
از طرفی اگر موصی له قبل از فوت موصی مورد وصیت را رد کند بعد از درگذشت فرد می‌تواند آن را قبول کند و اگر پس از فوت موصی وصیت را قبول کند دیگر نمی تواند آن را رد کند.
اگر موصی له قبل از فوت موصی وصیت را قبول کند و وصیت کننده نیز در زمان حیاتش از وصیت رجوع کند دیگر لازم به قبول مجدد پس از فوت او نمی باشد.
اگر وصیت برای امور عام‌المنفعه مانند وصیت به فقرا و مساکین باشد، قبول وصیت از طرف آنها شرط نیست. همچنین در صورت وصیت بر فرد صغیر و مجنون رد و قبول وصیت بر عهده ولی او خواهد بود.
تا زمانی که موصی له وصیت را قبول نکرده است و در مورد آن دچار شک و تردید شده ورثه نمی‌توانند در اموال تصرف کنند. ولی اگر تصمیم موصی له طولانی و باعث ضرر و زیان به اموال و ورثه شد، حاکم (قاضی) می تواند موصی له را اجبار کند که هرچه سریع تر تصمیم خود را مبنی بر رد یا قبول وصیت اعلام کند.

وصیت عهدی

وصیت عهدی به این معناست که شخصی برای بعد از فوتش یک یا چند نفر را مأمور انجام کارها و تصرفاتی نماید. مثل اینکه شخصی را وصی خود قرار دهد تا بعد از فوت او بدهی هایش را پرداخت کند. در وصیت عهدی شخصی را که به موجب وصیت به عنوان ولی بر صغیر یا بر کارهای دیگر انتخاب شده است وصی می‌گویند. پس در وصیت عهدی وصیت کننده فرد یا افرادی را برای اداره اموال خود و یا سرپرستی فرزندانش بعد از مرگ تعیین می کند و مسئولیت انجام آن ها را به او می سپارد.

شرایط موصی

کسی که وصیت می‌کند باید اهلیت داشته باشد، به این معنی که مجاز به تصرف در اموال خود باشد و به سن قانونی رسیده باشد. از طرفی وصیت کننده می تواند از وصیت خود برگردد. و یا پس از اینکه وصیتی کرد بعد از آن وصیت دیگری نماید که در این صورت وصیت دوم مورد پذیرش است و وصیت دوم اجرا می‌شود.
اگر فرد دست به خودکشی و اعمالی بزند که باعث جراحت و از بین رفتن او شود و پس از آن وصیت کند، اگر بر اثر این آسیب زدن به خود فوت کند، وصیت انجام شده باطل است و هیچ اثر حقوقی بر آن بار نمی‌شود. چرا که وصیت با سوء نیت انجام شده است.

شرایط موصی له

موصی له کسی است که برای او و به نفع او وصیت شده است. لذا باید موجود باشد تا بتواند مالک منافع یا عینی شود که برای او وصیت شده است. به همین خاطر نمی توان به نفع شخصی که فوت کرده است یا هنوز به دنیا نیامده است وصیتی انجام داد.
با همین استدلال جنین نیز باید زنده متولد شود تا وصیت برای او صحیح باشد. اگر کسی جنینی را عمدا سقط کند تا وصیت انجام شده به او نرسد در این صورت اموال به وراث جنین که همان پدر و مادر و یا سایر افراد خانواده او هستند، می رسد.

شرایط وصی

وصیت کننده می تواند یک یا چند وصی را برای انجام وصیت خود تعیین کند. و در صورت تعدد وصی آنها باید مجتمعا به وصیت عمل کنند. یعنی تصمیم ها به اشتراک گذاشته شود، با هم تصمیم بگیرند و با هم و با موافقت یکدیگر انجام دهند، در این حالت عمل یکی از آن ها بدون موافقت دیگران نافذ نیست.
در صورتی هم که چند وصی تعیین شده اند، ولی وصیت کننده قید کرده است که هرکدام مستقلاً تصمیم بگیرند و عمل کنند، در این حالت هر کدام از آن ها باید به تنهایی مورد وصیت را انجام دهد.

شرایط موصی به

همان طور که گفتیم موصی به همان مالی است که مورد وصیت قرار گرفته است. این مال باید مالیت و منفعت عقلایی داشته باشد. یعنی چیزی باشد که قابل ارزش گذاری باشد و در نزد عرف نیز برای آن منفعتی متصور شده باشد .مثلاً پشه ای را که در هوا پرواز می کند نمی توان به ملکیت دیگری در آورد و از طرفی مال مورد وصیت باید حتماً ملک وصیت کننده باشد و شخص نمی تواند اموال دیگری را برای خود وصیت کند. همچنین وصیت باید تا یک سوم اموال انجام شود و بیشتر بر آن منوط بر تنفیذ وراث است.

ابطال وصیت

برای ابطال وصیت، وصيت­ کننده بايد اهليت و اجازه در تصرف اموال خود را داشته باشد. در صورتی که موصی وصیت دومی بر وصیت اول خود صادر کند، وصيت اول باطل است. مورد وصیت بايد ماليت و منفعت عقلائي و قابليت نقل و انتقال داشته باشد و در ملکيت موصي بوده و متعلق به شخص ثالث نباشد. همچنين وصيت بر مال نامشروع، باطل و وجهه قانوني ندارد. وصيت متوفي تنها نسبت به يك سوم اموالش نافذ و صحيح است و درصورتي كه ساير ورثه با مفاد وصیت نامه مخالفت كنند، می­ توانند تقاضای ابطال را نمایند. علاوه بر این موارد هر گونه خط­ خوردگي، لاک­ گرفتگي و يا خدشه موجب ابطال وصيت ­نامه خواهد شد.

چنانچه در زمینه دادخواست ابطال وصیت و احکام مربوط به آن سؤالاتی برای شما پیش آمده است یا در تنظیم مفاد آن نیاز به راهنمایی دارید، مشاورین و وکلای مجرب ما در گروه وکلای آسیا پاسخگوی سوالات شما خواهند بود.