سرقت
سرقت
یکی از مهمترین جرائم علیه اموال و مالکیت اشخاص سرقت است. قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ در ماده ۲۶۷ مقرر می دارد: سرقت عبارت از ربودن مال متعلق به غیر است. موضوع سرقت چیزی است که عمل ربودن نسبت به آن انجام می شود و حقوقی به آن تعلق گرفته که مورد حمایت قانون است. قانونگذار شرایط زیادی را به صورت صریح یا ضمنی برای این موضوع بیان نموده است که عبارتند از: مال یا شی بودن مال مسروقه، مادی بودن و قابلیت جابجایی و تصرف را داشتن مال ، منقول بودن مال مسروقه ، تعلق مال به غیر در زمان سرقت وخروج مال یا شیء از تصرف متصرف و دخول آن در تصرف سارق است.
سه عنصر اصلی سرقت
برای تحقق جرم سرقت سه عنصر اصلی ضرورت دارد:
عنصر مادی: در جرم سرقت عنصر مادی به شکل ربودن به معنای جابه جا کردن و برداشتن و استیلاء برآن مال و همچنین پنهانی بودن عمل ربایش می باشد، بنابراین لازمه جرم سرقت این است که سارق بدون رضایت مالک یا متصرف به صورت علنی و یا مخفیانه مبادرت به بردن مال دیگری نماید.
عنصر معنوی: همان قصد ارتکاب جرم است که علاوه بر سوء نیت عام، قصد تملک بعنوان سوء نیت خاص لازم و ضروری است. برای تحقق جرم سرقت وجود قصد مجرمانه و علم سارق بر مال غیر بودن مال مسروقه حائز اهمیت است بنابراین جرم سرقت یک جرم عمومی است که همواره با سوء نیت محقق می شود.
عنصر قانونی: همان اصل قانونی بودن جرم و مجازاتهاست و آن اینکه باید قانونگذار موضوعی را جرم بداند تا بتوان مرتکب را مجازات کرد و با نبودن عنصر قانونی نمی توان مرتکب فعل را مجازات نمود.
انواع سرقت
سرقت بر حسب نوع میزان مجازات و ماهیت آن به اشکال مختلف تقسیم دسته بندی شده است:
الف) سرقت حدی
قانون گذار در ماده 266 قانون مجازات اسلامی جدید ، شرایط سرقت حدی را مشخص کرده است . این شرایط از قرار زیر است:
- شی مسروق شرعأ مالیت داشته باشد . یعنی مالی که دزدیده می شود باید از نظر حقوقی ارزش مالی داشته باشد وگرنه سرقت حدی محسوب نمی شود.
- مال مسروق در حرز باشد. حرز یعنی مکان مناسبی که عرفأ مال در آن از دستبرد محفوظ می ماند. مانند گاو صندوق.
- سارق هتک حرز کند . هتک یعنی از میان برداشتن ؛ هتک حرز یعنی از بین بردن محل نگهداری مال مانند باز کردن یا شکستن قفل گاو صندوق.
- سارق مال را از حرز خارج کند . یعنی بعد از هتک حرز ، خود سارق باید مال را از آن خارج کند تا سرقت حدی محسوب شود. برای مثال در صورتی که الف قفل گاو صندوقی را باز کند و ب مال را از گاو صندوق بردارد، سرقت حدی محسوب نمی شود زیرا طبق این ماده برای شکل گرفتن سرقت حدی ، سارق خودش باید هتک حرز کند و خودش باید مال را از حرز خارج کند.
- هتک حرز و سرقت مخفیانه باشد.
- سارق پدر یا جد پدری صاحب مال نباشد.
- ارزش مال مسروق در زمان خارج کردن از حرز، معادل چهار و نیم نخود طلای مسکوک باشد.
- مال مسروق از اموال دولتی یا عمومی، وقف عام و یا وقف بر جهات عامه نباشد. یعنی سرقت حدی فقط برای اموال خصوصی است و سرقت اموال عمومی، یک جرم متفاوت از سرقت حدی است.
- سرقت در زمان قحطی صورت نگیرد .
- صاحب مال از سارق نزد مراجع قضایی شکایت کند.
- صاحب مال قبل از اثبات سرقت سارق را نبخشد.
- مال مسروق قبل از اثبات جرم به ملکیت سارق درنیاید.
- مال مسروق قبل از اثبات سرقت تحت ید مالک قرار نگیرد.
- مال مسروق، خودش یک مالی که قبلا سرقت یا غصب شده است نباشد.
ب) سرقت تعزیری
سرقت های تعزیری به سرقتی گفته می شود که سارق شرایط اجرای حد را ندارد و به همین اساس حاکم یا قاضی دادگاه آن را تعزیر خواهند کرد. بنابراین هر سرقتی تعزیری است مگر اینکه حدی بودن آن ثابت شود زیرا سرقت تعزیری به جز قواعد عمومی، شرط دیگری ندارد. شرایط سرقت تعزیری در ماده 651 قانون مجازات اسلامی ، بخش تعزیرات آمده است که هرگاه سرقت جامع شرایط حد نباشد، ولی مقرون به تمام پنج شرط ذیل باشد، سرقت تعزیری خواهد بود:
1- اگر سرقت در شب باشد.
2- سارقین دو نفر یا بیشتر باشند.
3- یک یا چند نفر از آنها حامل سلاح ظاهر یا مخفی بوده باشند. منظور از سلاح موارد زیر است :
الف) انواع سلاح گرم از قبیل تفنگ و نارنجک؛
ب) انواع سلاح سرد از قبیل قمه، شمشیر، کارد، چاقو و پنجه بوکس؛
پ) انواع سلاح سرد جنگی مشتمل بر کارکردهای سنگری متدوال در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران یا مشابه آنها و سر نیزه های قابل نصب بر روی تفنگ؛
ت) انواع اسلحه شکاری شامل تفنگ های ساچمه زنی، تفنگ های مخصوص بیهوش کردن جانداران و تفنگهای ویژه شکار حیوانات آبزی؛
4- سارق از دیوار بالا رفته باشد، یا حرز را شکسته ( یعنی مکانی متناسبی که عرفآ مال برای جلوگیری از سرقت در آن نگهداری می شود را از بین ببرد و مال را بردارد )، یا کلید بسازد یا اینکه از عنوان یا لباس ماموران دولتی استفاده کند و یا برخلاف حقیقت خود را مامور دولتی مثلا پلیس معرفی کند یا در جایی که محل سکنی یا مهیا برای سکنی یا توابع آن است، سرقت کرده باشد .
5- سارق یا سارقان در حین سرقت به کسی آزار رسانده باشند و یا تهدید کرده باشند.
چنانچه در زمینه دعوی سرقت و جرم سرقت و احکام حقوقی مربوط به آن سؤالاتی برای شما پیش آمده است یا در تنظیم و اجرای مفاد دادخواست و لایحه جرم سرقت نیاز به راهنمایی دارید، مشاورین و وکلای مجرب ما در گروه وکلای آسیا پاسخگوی سوالات شما خواهند بود.
