صدور چک بلا محل
صدور چک بلا محل
طبق تعریف قانون تجارت، چک، نوشته ای است که در آن صادر کننده چک وجوهی را که نزد بانک محال علیه (بانکی که باید مبلغ چک را بپردازد) دارد . کلاً یا بعضاً مسترد یا به دیگری واگذار می نماید. چک بلا محل در معنای خاص به معنی چکی می باشد که در تاریخ مندرج در آن مبلغ مندرج در چک در حساب نباشد و به اصطلاح حساب خالی باشد اما آنچه قانون چک از چک بلامحل در نظر دارد اعم از بدون وجه بودن چک است و شامل مواردی مثل عدم مطابقت امضاء یا قلم خوردگی در متن چک یا اختلاف در مندرجات چک و امثال آن می‌گردد. شخص دارنده چک می تواند اقدام به طرح شکایت کیفری از صادرکننده چک نماید. شکایت کیفری فقط عليه صادر کننده چک امکان پذیر است. طبق ماده ۱۸ ق.ص.چ، مرجع رسیدگی کننده جرایم مربوط به چک بلامحل، از متهمان در صورت توجه اتهام، حسب مورد یکی از قرارهای تأمین کفالت یا وثیقه ( اعم از وجه نقد یا ضمانت نامه بانگی یا مال منقول و غیر منقول) اخذ می نماید.
طبق ماده ۱۱ ق.ص.چ، جرایم مذکور در این قانون بدون شکایت دارنده چک قابل تعقیب نیست و در صورتی که دارنده چک تا شش ماه از تاریخ صدور چک برای وصول آن به بانک مراجعه نکند یا ظرف شش ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، شکایت ننماید دیگر حق شکایت کیفری نخواهد داشت.»
پیگیری چک بلامحل
شخص دارنده چک می تواند از سه شکل دعوی چک بلامحل را پیگیری نماید:
الف) دعوای حقوقی
ب) دعوی کیفری
ج) پیگیری از طریق اجرای ثبت
امکان شکایت کیفری در جرم چک بلامحل
شکایت کیفری فقط عليه صادر کننده چک امکان پذیر است. اگر محال عليه چک بانک نباشد، مشمول مقررات جزایی قانون صدور چک نمی شود و جرم صدور چک بلامحل موضوعیت ندارد. طبق ماده ۱۰ ق.ص،چ، دارنده چک می تواند وجه چک و ضرر و زیان خود را در دادگاه کیفری مرجع رسیدگی مطالبه نماید.
- طبق ماده ۱۶ ق.ص.چ، رسیدگی به کلیه شکایات و دعاوی جزایی و حقوقی مربوط به چک در دادسرا و دادگاه تا خاتمه دادرسی، فوری و خارج از نوبت به عمل خواهد آمد.
- طبق ماده ۱۸ ق.ص.چ، مرجع رسیدگی کننده جرایم مربوط به چک بلامحل، از متهمان در صورت توجه اتهام، حسب مورد یکی از قرارهای تأمین کفالت یا وثیقه ( اعم از وجه نقد یا ضمانت نامه بانکی یا مال منقول و غیر منقول) اخذ می نماید.
- طبق ماده ۱۱ ق.ص.چ، جرایم مذکور در این قانون بدون شکایت دارنده چک قابل تعقیب نیست و در صورتی که دارنده چک تا شش ماه از تاریخ صدور چک برای وصول آن به بانک مراجعه نکند یا ظرف شش ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، شکایت ننماید دیگر حق شکایت کیفری نخواهد داشت.
شاکی کیفری جرم چک بلامحل کیست؟
طبق ماده ۱۱ ق.ص.چ، منظور از دارنده کیفری شخصی است که برای اولین بار چک ارائه داده است و برای تشخیص این که چه کسی اولین بار برای وصول وجه چک به کرده است بانکها مکلفند به محض مراجعه دارنده چک هویت کامل و دقیق او را با ذکر تاریخ قید نمایند.
اگر این دارنده بعد از برگشت زدن، چک را به دیگری انتقال دهد دیگر منتقل اليه نمی تواند از شکایت کیفری استفاده نماید مگر آنکه این انتقال به صورت قهری باشد. یعنی مثلا دارنده چک فوت نماید.
سوال: اگر شخصی به بانک مراجعه کند و بانک نیز هویت کامل و دقیق او را در پشت چک با ذکر تاریخ قید نمایند. اما قبل از برگشت زدن، چک را به دیگری منتقل نماید. در این حالت حق شکایت کیفری با چه شخص است؟
در این حالت به انتقال گیرنده حق شکایت دارد نه شخص ارائه دهنده چک به بانک.
موارد ارتکاب جرم صدور چک بی محل
در موارد زیر جرم صدور چک بلامحل رخ می دهد:
1. صدور چک بلامحل
صاحب حساب چکی صادر نماید که تمام یا قسمتی از وجه آن در بانک موجود نباشد.
2. برداشت وجه از حساب بعد از تاریخ سررسید
طبق قانون صدور چک امکان صدور چک وعده دار وجود دارد و برداشت از حساب بعد از تاریخ تأدیه به منظور خالی کردن حساب جرم می باشد.
3. دستور عدم پرداخت چک به بانک
مانند آن که طبق ماده ۱۴ ق.ص .چ، دستور خلاف واقع به بانک دهد، مثلا شخصی به دروغ ادعا کند چک به سرقت رفته است. در این حالت شخص به مجازات مندرج ماده ۷ ق.ص، چ محکوم می شود.
4. عدم تنظیم صحیح چک
مانند عدم مطابقت امضاء، قلم خوردگی در متن و اختلاف در مندرجات.
5. صدور چک از حساب مسدود
طبق ماده ۱۰ ق.ص.چ، «هرکس با علم به بسته بودن حساب بانکی خود مبادرت به صدور چک تمایل عمل وی در حکم صدور چک بی محل خواهد بود و به حداکثر مجازات مندرج در ماده ۷ محکوم خواهد شد و مجازات تعیین شده، غیر قابل تعلیق است.»
چنانچه در زمینه دعوی صدور چک بلامحل و احکام حقوقی مربوط به آن سؤالاتی برای شما پیش آمده است یا در تنظیم و اجرای مفاد دادخواست و لایحه صدور چک بلامحل نیاز به راهنمایی دارید، مشاورین و وکلای مجرب ما در گروه وکلای آسیا پاسخگوی سوالات شما خواهند بود.
